Η θεία Κωμωδία είναι ένα επικό ποίημα του Δάντη Αλιγκέρι. Γράφτηκε το διάστημα 1308-1321 και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Χωρίζεται σε τρία μέρη, την Κόλαση, το Καθαρτήριο και τον Παράδεισο. Αφηγείται το φανταστικό ταξίδι του Δάντη στον Άδη με οδηγούς τον Βιργίλιο και την Βεατρίκη. Ο αρχικός τίτλος του έργου ήταν Κωμωδία. Ο όρος Θεία προστέθηκε μεταγενέστερα από τον Βοκκάκιο.
ΚΟΛΑΣΗ
Σύμφωνα με την περιγραφή του, ο Άδης έχει σχήμα αναποδογυρισμένου κώνου με το πλατύ στόμιο του να βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο, κάτω από την Ιερουσαλήμ και την άλλη αιχμηρή άκρη του στο κέντρο της Γης. Αποτελείται συνολικά από εννέα κύκλους, οι οποίοι στενεύουν διαδοχικά καθώς κινείται κανείς κατηφορικά. Κάθε κύκλος του Άδη αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες αμαρτίες ολοένα βαρύτερες για βαθύτερους κύκλους καθώς και τις αντίστοιχες τιμωρίες που επιβάλλονται.
Πρώτος κύκλος: Εδώ βρίσκονται τα αβάφτιστα μωρά και ενάρετοι ειδωλολάτρες. Η τιμωρία τους είναι πως αδυνατούν να φθάσουν στο Παράδεισο.
Δεύτερος κύκλος: Εδώ κολάζονται οι φιλήδονοι, οι οποίοι είναι καταδικασμένοι να στροβιλίζονται σε μία διαρκή ανεμοθύελλα, ανίκανοι παράλληλα να αγγίξουν άλλη ανθρώπινη παρουσία.
Τρίτος κύκλος: Οι λαίμαργοι, οι ψυχές των οποίων κατασπαράσσονται από τον Κέρβερο.
Τέταρτος κύκλος: Οι άπληστοι, φιλάργυροι, καταδικασμένοι να κυλούν μεγάλα βάρη με το στήθος τους.
Πέμπτος κύκλος: Οι μνησίκακοι, που χτυπούν ο ένας τον άλλο μέσα σε λασπωμένους βάλτους.
Έκτος κύκλος: Οι αιρετικοί, εγκλωβισμένοι μέσα σε πύρινους τάφους.
Έβδομος κύκλος: Ο έβδομος κύκλος περιλαμβάνει τους βίαιους, οι οποίοι βρίσκονται διαχωρισμένοι σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη περιλαμβάνει τους βίαιους απέναντι στους υπόλοιπους ανθρώπους και τιμωρούνται βρισκόμενοι μέσα σε έναν βάλτο αίματος που βράζει. Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τους βίαιους απέναντι στον εαυτό τους, μεταμορφωμένοι σε δέντρα ή κυνηγημένοι από άγρια σκυλιά. Τέλος, στην τρίτη ομάδα βρίσκονται οι βίαιοι απέναντι στο Θεό και την φύση, απομονωμένοι σε μια έρημο φλεγόμενης άμμου όπου μαίνεται μια πύρινη βροχή.
Όγδοος κύκλος: Εδώ κολάζονται οι απατεώνες σε δέκα διαφορετικά βάραθρα. Συγκεκριμένα περιγράφονται αυτοί που αποπλανούν (τιμωρία τους είναι η μαστίγωση), οι κόλακες (βουτηγμένοι σε ακαθαρσίες), οι σιμωνιακοί (κρεμασμένοι ανάποδα μέσα σε λάκκους και φωτιές στα πόδια), οι μάγοι ή ψευδοπροφήτες (με τα κεφάλια τους τοποθετημένα ανάποδα ώστε να βλέπουν μόνο το πίσω μέρος τους), οι διεφθαρμένοι πολιτικοί (εγκλωβισμένοι σε κοχλάζουσα πίσσα), οι υποκριτές (κουκουλωμένοι με κάπες από μόλυβδο), οι κλέφτες (κυνηγημένοι από φίδια και κατόπιν μεταμορφωμένοι σε φίδια), οι εσκεμμένα κακοί σύμβουλοι (εγκλωβισμένοι σε φλόγες), οι αιρετικοί (που κατασπαράσσονται από δαιμόνια) και οι κιβδηλοποιοί (τιμωρημένοι με αρρώστιες).
Ένατος κύκλος: Εδώ τιμωρούνται οι προδότες, εγκλωβισμένοι – μέχρι το πρόσωπο – σε μία παγωμένη λίμνη. Ειδικότερα, τοποθετημένοι σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές βρίσκονται οι προδότες συγγενών (Καΐνα), οι προδότες της πατρίδας (Αντήνορα), οι προδότες φίλων (Πτολεμαία) και οι προδότες των ευεργετών τους (Ιουδαία).
ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ
Αποτελείται από εφτά κύκλους που αντιπροσωπεύουν τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα.
Α' κύκλος: Εγωισμός, κουβαλώντας διαρκώς ένα βάρος γύρω από το λαιμό.
Β' κύκλος: Φθόνος, έχοντας μάτια ραμμένα με κλωστή.
Γ' κύκλος: Οργή, εγκλωβισμένοι σε πυκνό καπνό.
Δ' κύκλος: Οκνηρία, τρέχοντας ασταμάτητα.
Ε' κύκλος: Φιλαργυρία, ξαπλωμένοι με το κεφάλι στο χώμα.
Στ' κύκλος: Λαιμαργία, τιμωρημένοι με πείνα και δίψα.
Ζ' κύκλος: Λαγνεία, καιγόμενοι μέσα σε φλόγες
ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
Ο Παράδεισος αποτελείται από εννέα ομόκεντρες σφαίρες. Οι σφαίρες αυτές περιστρέφονται γύρω από την ακίνητη Γη και όσο μεγαλύτερη είναι η ακτίνα τους, τόσο γρηγορότερη είναι και η περιστροφή τους. Οι ανθρώπινες ψυχές, κατοικούν στη σφαίρα που τους αναλογεί, θέτοντας έτσι ακόμα και στον Παράδεισο μια ιεραρχική τάξη.
Σφαίρα 1η: Η Σελήνη, για όσους δεν τήρησαν υποσχέσεις.
Σφαίρα 2η: Ο Ερμής, για όσους έκαναν το καλό από φιλοδοξία.
Σφαίρα 3η: Η Αφροδίτη, για όσους έκαναν καλό από αγάπη.
Σφαίρα 4η: Ο Ήλιος, για τους σοφούς.
Σφαίρα 5η: Ο Άρης, για όσους υπερασπίστηκαν τη θρησκεία.
Σφαίρα 6η: Ο Δίας, για τους δίκαιους.
Σφαίρα 7η: Ο Κρόνος, για τους οραματιστές.
Σφαίρα 8η: Τα Άστρα, για τους ευλογημένους.
Σφαίρα 9η: Οι Άγγελοι που κινούνται γύρω από το Θεό.
